Elbiselerin İcadı, Hz. Adem Ne Giyerdi?
🎉Sihirli Yelpaze Sunar🎭 Giysiler fosilleşmeden çürüdüğü için ilk insanların ne zaman çıplak dolaşmaya son verip bedenlerini hayvan postu ve derisi ile kapladığını gösterecek verilerden bi haberiz.
Taberî’nin Vehb b. Münebbih’ten aktardığına göre, ağaçtan yemeden önce Hz. Adem (as) ile Hz. Havva’nın edep yerleri nurdan bir örtüyle örtülüydü ve birbirlerinin edep yerlerini görmüyorlardı. Ağaçtan yedikten sonra bu örtü kalktı ve bribirinin edep yerlerini görmeye başladılar ve bu haya duygusuyla cennet yapraklarından edep yerlerini örtmeye başladılar. (bk. Taberî, ilgili ayetin tefsiri). İbn Kesir, Taberi’nin yaptığı rivayetin sahih bir senetle olduğunu vurgulamıştır. (bk. İbn Kesir, ilgili ayetin tefsiri).
Aslında -bu örtünün şekli ne olursa olsun- ayetten şunu anlamak mümkündür: Hz. Adem (as) ile Hz. Havva, daha önce bir melek gibi, herhangi kötü bir şeyi içlerinde hissetmeyecek saflıktaydılar. Ağacın meyvesinden yedikten sonra, insanlık ailesinin devam etmesi için gereken duygusallık hali meydana gelmiş ve böylece onlar da birbirine karşı farklı bakmaya başlamışlardır. Bu farklı bakış, beraberinde haya duygusunu da bir manevî örtü olarak ortya çıkmıştır. Nitekim, her insan çocuk iken, saf bir fıtratta, karşı cinsin durumunu fark etmeyecek bir durumdadır. Biraz büyüyünce yavaş yavaş hem kendi öz benliğini hem de karşı cinsin cazibesini fark etmeye başlar. Bu fıtrî duygunun aşırılığa kaçmasını, gayrımeşru taşkınlıklara bulaşmasını önlemek için, hem maddî örtü hem de manevî takva-haya örtüsü var edilmiştir. Nitekim, söz konusu ağaçtan yeme olayını açıklayan Kur’an Araf Suresi’nin 26. ayetinde -mealen- şu ifadelere yer vermiştir:
“Ey Âdem’in evlatları! Bakın size edep yerlerinizi örteceğiniz giysi, süsleneceğiniz elbise indirdik. Fakat unutmayınız ki, en güzel elbise takva elbisesidir.”
İlk Elbiselerin – Kıyafetlerin İcadı
Antropologlar dolaylı yöntemlerle tarih belirlemeye çalışır. 2011’de bitler üzerine yapılan bir araştırma, giysilerin kökeninin 170 bin sene öncesine uzandığını ortaya koydu.
Araştırmacılar saç biti ile giysi bitinin çeşit olarak o zamanlarda ayrıldığını düşünüyor.
Kıl Olmayınca Giysielbise ve kıyafetin icadı
O zamanlar vücutlarında fazla kıl yoktu artık.
Bir takım uzmanlar işte bu kıl yitimini telafi etmek üzere giysi giymeye başladığını düşünüyor.
Günümüzde hala avcılık ve toplayıcılık yapan Sudan’daki Nuer gibi bazı kabilelerin asgari giysi giymesi, örtünmenin sadece korunma amaçlı olmayabileceğini, utanma hissinin baş göstermiş olabileceğini gösteriyor. Ancak bunu kanıtlayabilecek herhangi bir bulgu bulunmuyor.
Güney Amerika’da bulunan Fuegian kabilesi gibi diğer avcı-toplayıcı toplulukların da bazı zamanlar basit giysiler giydiğini, ama çıplak da dolaştığını gösteren tarihsel veriler de var. Buna göre, ilk insanlar sadece üşüdükleri zaman giyinmiş olabilir.
Afrika dışındaki bölgelerde ise giysinin soğuğa karşı korunmak için zorunlu ihtiyaç olduğunu anlamak zor değil. Başka bir insan türü olan Neandertaller ise çok daha soğuk iklimlerde yaşadığı için giyinme ihtiyacı duymuş olmalı.
Neandertallerin postu
Neandertaller Avrupa’da modern insandan önce yaşadı. Her iki türün de Homo heidelbergensis ismi verilen aynı ortak atadan ortaya çıktığı tahmin ediliyor. Eğer Neandertaller giysi giyiyor idiyse, giysi birden fazla kez icat edilmiş ve onlar bizden önce icat etmiş olmalı.
Uzmanlar, Neandertaller ile insanların giysi konusunda farklı yaklaşım sergilediğine inanıyor.
Neandertallerin yaşadıkları yerlere bakarak kışın vücutlarının yüzde 70-80’ini örtmüş olduğu, muhtemelen sırtlarına basit bir hayvan postu aldıkları tahmin ediliyor.
Modern insanlar ise birkaç parçayı birleştirerek daha karmaşık giysiler dikiyordu. Kendilerini daha sıcak tutacak ayı sansarı gibi hayvanları avlamaya yöneldikleri sanılıyor.
Bugün Eskimolar bile, tüylerin donmaması özelliğinden dolayı bu hayvanların postunu tercih ettiği biliniyor.
Modern insanın teknoloji avantajı
Bazı antropologlar modern insanın soğuk iklimlerde yaşayacak özellikler geliştirmeyi beklemek yerine, daha uygun giysiler dikmelerini sağlayan uygun teknoloji sayesinde oralara uyum sağladığını söylüyor.
Fakat Neandertaller de daha kısa ve tıknaz yapılı vücutlarıyla Avrupa’nın soğuk iklimine modern insandan daha iyi adapte olmuştu. Modern insanlar tarihlerinin önemli bir kısmını tropik Afrika’da geçirmişken Neandertaller Avrupa’ya çok daha önce gelmişlerdi.
Lakin ilginçtir ki onların soğuğa daha iyi uyum sağlamış olması aynı zamanda yıkılışlarına da sebep olmuş olabilir.
30 bin sene önce dünya iyice soğuduğunda zayıf vücutlarıyla soğuğa karşı çok daha hassas olan modern insanlar, bu açığı kapatmak için ekstra teknolojik yenilikler geliştirmek zorunda kaldılar. Özel kesici aletler ve iğneyle daha karmaşık giysiler üretebildiler.
Kemik aletler
Oysa Neandertallerin sadece basit kazıma aletleri vardı ve buzul çağına uygun giysiler üretemediler.
Bu onların bizden daha az zeki olduğu anlamına gelmiyor. Önceleri vücutlarını tümüyle örten giysilere ihtiyaçları yoktu. Bu ihtiyaç belirdiğinde ise onu yapacak teknolojiden mahrumlardı.
Araştırmalar modern insanın Neandertallerden bir takım şeyler öğrenmiş olabileceğini gösteriyor. 40 bin ila 60 bin sene önce taş yerine kemikten aletleri ilk kullanan onlardı.
Neandertaller yok olduktan sonra benzer aletleri Homo sapienler kullanmaya başladı. Bazıları bunu Neandertallerden modern insana aktarılmış bir şeyler olduğunun kanıtı olarak düşünüyor.
Bu aktarım, doğrudan karşılaşma şeklinde değil de modern insanın Neandertal kemik aletlere rastlaması şeklinde olabilir.
Giysi sosyal özellik kazanıyor
30 bin yıl önce Taş Devri giysileri daha gelişmişti. Gürcistan’da ki Dzudzuana Mağarası’nda o döneme ait boyalı keten liflerine rastlandı.
Giysiler artık süsleme ve sembolik amaçlı kullanılıyordu. Aslında vücuda boyalarla desenler yapma giysilerden çok daha önce başlamış olabilirdi.
Neandertallerin 200 bin sene önce vücutlarını kırmızı toprak boyasıyla boyadığını gösteren bulgular mevcut. Bu boya aynı zamanda, hayvan postlarını boyamada, mağaralara yapılan resimlerde ve törensel mezarlarda da kullanılmış olabilir.
Uzmanlar, iklim soğuduğunda boyalı bedenlerin giysilerle örtüldüğüne ve bu süslemelerin giysilere aktarıldığına, bu durumda giysilerin ısıtma hedefinin yanı sıra sosyal bir özellik de kazandığına dikkat çekiyor.
Makalemizi paylaşmayı ve duygularınızı emoji simgeleriyle ifade etmeyi unutmayın 🤗