Borsa, döviz caizmi? İslamiyette ki hükmü nedir?

🎉Sihirli Yelpaze Sunar🎭

İktisadi ilişkilerin yoğunlaşıp sermaye piyasasının önem kazandığı günümüzde hisse senetleri, sermaye piyasasının en önemli aracı haline gelmiş ve bir ortaklık belgesi olarak değil de bağımsız bir mal olarak alınıp satılmaya başlanmıştır.

Bu manada günümüzde borsanın temelini oluşturan hisse senedi alım-satımına iki farklı yönden bakmak gerekiyor:

1. İmal edilmesi, ticarî hizmeti caiz olan bir konu ile meşgul bulunan bir şirketin hisse senedini alarak ona ortak olmak. Şüphesiz bu tasarruf caizdir. Alan, şirketin malvarlığına hissesi nispetinde ortak olur, kâr ve zararına katılır, dilediği zaman da hissesini başkasına satabilir. (Piyasada bu tip holdinglerin sayısı da oldukça fazladır.)

borsa döviz caizmi

2. Ait olduğu iktisadî değerden bağımsız değer kazanıp kaybeden bir hisse senedini eldeki parayı değerlendirmek, değerini korumak, iniş çıkışları gözeterek para kazanmak maksadıyla alıp satmak ki, borsadaki alışverişler daha çok bu ikinci maksada yöneliktir. Bu manada borsaya yatırım yapmak tam olarak değilse de biraz kumara, piyangoya benziyor. Gerçek değerin üstünde ve dışında kâğıtların pahalanıp ucuzlamasına sebep oluyor. Ekonomiye ve üretime önemli bir katkısı olmaksızın paralar kazanılıyor ve kaybediliyor. İşte bu bakımdan borsada soruda geçen ifadesiyle “oynamayı” her yönüyle makbul bir ticaret olarak değerlendirmek çok zor. (Hayrettin Karaman, Günlük Hayatımızda Helaller ve Haramlar, s. 265, İst. 1999)

borsa döviz caizmi

“İslam Konferansı Teşkilatı”na bağlı “İslam Fıkıh Akademisi”nin girişimiyle 1988 yılında Rabat’ta toplanan Borsa Semineri’nin sonuç bildirisinde ve adı geçen akademinin 1992 yılında Cidde’de yapılan VII. Dönem Toplantı’sında hisse senetlerinin kâr ve zarara iştirak etmesi sebebiyle, kural olarak helal olduğu, fakat şer’i hükmünün bunu çıkaran şirketin ticari işlem ve amaçlarının meşru oluşuyla yakından ilgili bulunduğu belirtilmiştir.

Şirketin faiz, içki imali ve ticareti, karaborsacılık, hile, yalan ve aldatma gibi dinen haram vasıtalarla kazanç sağlaması hâlinde, hisse senetlerini alıp satmanın ve bundan gelir elde etmenin haram ve günaha iştirak etmek olduğundan caiz olmayacağı bildirilmiştir.

borsa döviz caizmi

Burada şunu da ifade edelim ki, faaliyet alanı haram işlemler yapma, dinen yasak hizmet ve mal üretiminde bulunma olmamakla beraber, bazı haram işlemlere taraf olması sebebiyle şirketin karına haram kazanç karışmış olması hallerinde ise, pay sahiplerinin bu miktarı yaklaşık olarak hesaplayıp kendisinin hayır ve hasenat niyeti ile olmaksızın ve toplum hakkı olduğu inancı ile hayır yolunda harcaması tavsiye edilmiştir.

Evet, çağımızın getirdiği fıkhî problemlerden olan borsa ve hisse senetleri hakkında bir kısım çağdaş din âlimleri caiz değil derken, çoğunluk ise caiz olduğu yönünde görüş birliği yapmışlardır. Ancak hisse senedi alınacak olan şirketin -yukarıda da ifade ettiğimiz gibi- İslam’ın haram kıldığı içki veya domuz eti gibi mamullerin imalatını veya satımını yapmaması gerekiyor.

İMKB’de hisse senedi alıp satmanın İslami kurallara uygun olup olmadığına, şu konulara uygun olup olmadığına bakarak kararı vereceğiz:

1. Doğrudan faiz muamelesi yapan şirketlerin hisse senetlerini almak ittifakla haramdır. Bankalar, bankerlik ve tefecilik kuruluşları gibi.

2. Şer’an mütekavvim olmayan, yani alınıp satılması helal sayılmayan şeylerin üretim ve alım-satımıyla uğraşan şirketlerin hisse senedini almak da aynıdır; şarap, bira vb. şeyler üreten kuruluşlar gibi…

3. Mütekavvim, yani alınıp satılması helal olan mal üretmekle beraber, bizzat ortak olunan o malı faizli muamelerlerle satan ve faiz sebebiyle elde ettiği kârı diğerine karışan ve toplam kârının yarısı ve daha fazlası olan şirketlere hisse senediyle ortak olmak da haramdır.

borsa döviz caizmi

4. Ortak olunan şey helal bir üretim olmakla beraber, şirketi elinde bulunduran Müslümanlar başka haram işlerle de uğraşıyorlarsa, onlardan hisse senedi almak suretiyle onları desteklemek “günahda yardımlaşma” anlamı taşır. Halbuki bu Kuran-ı Kerim’de yasaklanmıştır,

5. Yahudi ve Hristiyanların hakim olduğu şirketlerden hisse senedi almak, başka hiçbir mahzur yoksa en azından mekruhtur. Fıkıh kitaplarımıza bakıldığında; komünist, mason ve ateistlerin hakimiyetinde bulunan şirketlerden hisse senedi almak caiz değildir, gibi bir sonuç çıkarılabilir.

6. Satın alınan hissenin fabrikanın tümüne nisbeti, yani kaçta kaçından ibaret olduğunu bilmek lazımdır. Yani alınan miktar belirsiz olmamalıdır.

borsa döviz caizmi

7. Mal olması gerekir. Sermayesi olmayan vücuh-kredi şirketi gibi, bir müesesenin hisselerini satın almak caiz değildir.

8. Aslında helâl olan fakat İslâm’a uygun olarak çalıştırılmayan bir fabrikanın hisse senetlerine sahip olan birisinden alacağını alabilmek için, bu kişinin hisse senetlerini almak caizdir. Şu var ki, bu hisseleri bir an evvel elden çıkarıp satmak gerekir. Ve bu arada hissesine bir kâr düşerse, onu amme maslahatına veya fakirlere vermesi gerekir.

9. İdaresine Müslümanların hakim olduğu, haramla iştigal etmeyen, daha şeffaf olup satıma konu olan şirket varlığını dolayısı ile satılan senede düşen hisseyi açıkça bildiren, senetleri isme muharrer olup, ortaklıktan vazgeçmek isteyenlere bu imkânı sağlayan şirketlerin hisse senetlerini almak ittifakla caizdir.

borsa döviz caizmi

Ve bu Müslüman iş adamları, İslâmî teşebbüsler ve helal sermaye için son derece önemli bir konudur. Çünkü, işaret ettiğimiz gibi, hisse senetleri, İslâm’a göre en büyük haramlardan olan faizin şu andaki en önemli alternatifi, işletme ve yatırım sermayesi temini için en kestirme yoldur. Müslümanlar bunu haram unsurlardan uzaklaştırarak uygulayabilseler, helal temellere oturmuş, millete hizmeti ibadet bilen çok büyük işletmelerin doğmasına ve faizin belinin kırılmasına sebep olabilirler.

Kaynak: Sorularla İslamiyet 

Sizler için borsa ve hisse senetlerinden yatırım yolu ile para kazanmanın caiz olup olmadığı konusunda bilgiler aktardık. Bu konu hakkında ki soru ve düşüncelerinizi, yorumlar da bizimle paylaşmayı unutmayın…

🎉Sihirli Yelpaze Sundu🎭

Makalemizi paylaşmayı ve duygularınızı emoji simgeleriyle ifade etmeyi unutmayın 🤗

Makalenin İngilizcesi ; 

Stock market, currency exchange? What is the ruling in Islam?

🎉Offers a Magic Fan🎭

Today, when economic relations intensify and the capital market gains importance, stocks have become the most important instrument of the capital market and have begun to be bought and sold as an independent commodity, not as a partnership document.

In this sense, it is necessary to look at the stock trading, which forms the basis of the stock market today, from two different aspects:

1. To become a partner in a company whose production is engaged in a subject whose commercial service is permissible, by purchasing the stock. Undoubtedly, this saving is permissible. The owner becomes a shareholder in the company’s assets in proportion to his share, participates in the profit and loss, and can sell his shares to someone else whenever he wishes. (The number of such holdings in the market is also quite high.)

stock exchange currency

2. Buying and selling a stock that gains and loses value independently of the economic value it belongs to, in order to evaluate the money in hand, to protect its value, to make money by taking into account the ups and downs, shopping in the stock market is mostly for this second purpose. In this sense, investing in the stock market is a bit like gambling, a lottery, if not exactly. It causes papers to become more expensive and cheaper, above and beyond the real value. Money is made and lost without making a significant contribution to the economy and production. In this respect, it is very difficult to consider “playing” as an expression in the question in the stock market as an acceptable trade in all aspects. (Hayrettin Karaman, Halal and Haram in Our Daily Life, p. 265, Ist. 1999)

stock exchange currency

In the conclusion statement of the Stock Exchange Seminar held in Rabat in 1988 with the initiative of the “Islamic Fiqh Academy” affiliated to the “Organization of the Islamic Conference” and the VII. It was stated in the Term Meeting that the shares are halal as a rule, since they participate in profit and loss, but the shar’i provision is closely related to the legitimacy of the commercial transactions and purposes of the company that issued it.

It has been stated that in case the company earns through religiously unlawful means such as interest, liquor production and trade, black market, cheating, lying and deception, it will not be permissible to buy and sell the shares and generate income from them, as it is haram and participating in a sin.

stock exchange currency

Let us also state here that, although the field of activity is not to engage in haram transactions, religiously prohibited services and goods, but in cases where illegal earnings have been involved in the profits of the company due to being a party to some haram transactions, the shareholders will calculate this amount approximately and have their own goodwill and charity intention. It has been recommended to spend it in charity, without money and with the belief that it is the right of society.

Yes, some contemporary religious scholars said that it is not permissible about stock markets and stocks, which are the legal problems of our age, while the majority agreed that it is permissible. However, the company from which the shares will be purchased – as we have stated above – must not manufacture or sell products such as alcohol or pork that are forbidden by Islam.

We will decide whether buying and selling stocks in the ISE is in accordance with Islamic rules and whether it is in accordance with the following issues:

1. It is unanimously forbidden to buy the shares of companies that directly treat interest. Such as banks, banking and usury institutions.

2. It is the same to buy the shares of companies that are not subject to Shari’ah, that is, those that are engaged in the production and trading of things that are not considered halal to buy and sell; wine, beer etc. like organizations that produce things…

3. It is also haram to become a partner in companies that produce mutakavvim, that is, goods that are halal to be bought and sold, but also sell that property with interest-bearing transactions, and whose profits due to interest are mixed with the other and which have half or more of their total profits.

stock exchange currency

4. Although the partner is a halal production, if the Muslims who own the company are also engaged in other haram business, supporting them by buying stocks from them means “helping in sin”. However, this is prohibited in the Qur’an,

5. If there are no other drawbacks, it is at least makruh to buy stocks from companies dominated by Jews and Christians. When we look at our fiqh books; It can be concluded that it is not permissible to buy stocks from companies that are dominated by communists, freemasons and atheists.

6. It is necessary to know the ratio of the purchased share to the entire factory, that is, how many. So the amount taken should not be uncertain.

stock exchange currency

7. Must have goods. It is not permissible to buy the shares of an establishment, such as a body-credit company without capital.

8. It is permissible to buy the shares of a person who owns the shares of a factory that is actually halal but not operated in accordance with Islam, in order to receive his receivables. However, it is necessary to dispose of these shares as soon as possible and sell them. And in the meantime, if a profit falls on his share, he has to give it to the public or to the poor.

9. It is unanimously permissible to buy the shares of companies whose administration is dominated by Muslims, which does not engage in haram, which is more transparent and which clearly declares the share of the company that is subject to sale, therefore the shares falling in the year sold, whose shares are different and which provide this opportunity to those who want to give up the partnership.

stock exchange currency

And this is an extremely important issue for Muslim businessmen, Islamic enterprises and halal capital. Because, as we pointed out, stocks are the most important alternative to interest, which is one of the biggest harams in Islam, and the shortest way to obtain operating and investment capital. If Muslims could implement this by avoiding the haram elements, they could lead to the birth of very large businesses that are based on halal foundations and that serve the nation as a form of worship and cause the back of interest to be broken.

Source: Islam with Questions

We have given you information on whether it is permissible to earn money by investing in the stock market and stocks. Do not forget to share your questions and thoughts on this subject, as well as in the comments…

🎉Magic Fan Presented🎭

Don’t forget to share our article and express your feelings with emoji icons 🤗