Alkolün İcadı Ve Tarihi
Alkolün Tanımı ve Tarihçesi
Halk arasında ve konuşma dilinde “ispirto” olarak tanımlanan madde, değişik oranlarda az yada çok su içeren “etil alkol= ethyl alcohol” veya “Etanol”dür.
çeşitli tanımlamalar olsa da, ispirto yada alkol, çoğunlukla şekerli sıvılardan fermantasyonla oluşan etil alkolün, damıtma ile yüksek konsantrasyona çıkarılmış yani, oldukça saflaştırılmış şeklidir.
Alkolün Tarihçesi
Alkol üretiminin başlangıcı üzerinde, günümüze dek tüm araştırıcıların birleşebildiği net bir tarih bulunamamıştır.
Saf ispirto üretiminin Milattan.Önce’ ki dönemler de söz konusu edilemeyeceği nettir.
İlk elde edilen alkollü içkiler, doğal olarak fermente alkollü içkilerdir.
Bilinmekte olan yazılı kaynaklara göre M.Ö. 4200’ler de Mezopotamya’da alkol fermantasyonunun bilindiği, M.Ö. 2800 yıllarında Babil‘ de bira üretiminin yaygın olduğu, arkeolojik araştırmalar sonucu öğrenilmiştir.
Bir takım araştırmalar ise, biranın bundan 8000 sene önce üretilmeye başlandığını ortaya koymaktadır.
Mısır piramitlerinde yapılan çalışmalar sonucunda, kaplarda maya ve nişasta kalıntılarına rastlanmıştır. Bu durum eski Mısırlıların da bira üretimini bildiklerini kanıtlar vaziyettedir.
Bununla birlikte o dönemlerde üretilen bira ile, günümüzde üretilenler arasında teknolojik yönden büyük farklılıklar bulunur. Mesela, Babil’de bira üretiminde arpa ve kaplıca buğdayı kullanılmış, bu tahıllar bir çeşit malt biçimine dönüştürüldükten sonra malt ekmeği hazırlanmış ve ekmek lüzumlu bulundukça sulandırılıp bulamaç haline getirilmiş, ardından da fermantasyona bırakılmıştır.
Bu durumun, zamanımızın bira teknolojisi ile uyuşmamasının yanı sıra, burada önemli olan, insanların daha o evrelerde fermantasyonu tanımış olmaları ve bu olaydan yararlanmalarıdır.
M. Ö. 3000 bin seneden daha öncesine ait yabani buğday türleri kaplıca buğdayı (Triticum monococcum )olarak isimlendirmektedir.
Tarihi belgelerden çıkarılan sonuçlar, Mısırlıların bira yapmayı, Babil’den öğrendikleri yönündedir.
Babil ve Mısır birası türünden içkiler diğer birçok uygarlıklar tarafından, mesela Frigya ve Trakya’ da bulunan medeniyetler tarafından da üretilmiştir.
Germenler, Galler, İspanyollar, Cenevizliler ve Patonyalıların (eski yunanlılar) da benzeri içkiler ürettikleri bilinir.
Yine bir alkol fermantasyon ürünü olan şarap, insanlar tarafından çok eski evrelerde keşfedilmiş alkollü bir içkidir.
Şaraba ilişkin ilk tarihi belgeler de yine Mezopotamya’dan ve daha sonraki dönemlerde Mısır’dan kaynaklanmaktadır.
Arkeolojik kazılarda bulunan M.Ö. 4000’lere ait şarap kaplan Mezopotamya kökenlidir. Yine bilgilere göre M.Ö. 3900-3000 yıllannda Mısırda çok geniş bağ alanı bulunmakta ve 6 tür şarap yapıldığı bilinmektedir.
Bağcılık ve şarapçılık daha sonraki zamanlarda Anadolu’dan geçerek, eski Yunan ve Roma uygarlıkları ile Avrupa’ya uzanmıştır.
Alkol fermantasyonunun başlangıçı konusunda çoğu tarihçi aynı görüşte olmasına karşın damıtık alkollü içkilerin tarihi konusunda net olarak bir görüş birliği bulunmamaktadır.
Kimi araştırmacılar damıtmayı ilk olarak Mısırlı alkimistlerin (alkol kimyacısı) bulduğunu belirtirlerken, kimileri buluşun eski Yunanlı alkimistlerce, hatta İtalyan filozoflarca yapıldığını dile getirmektedirler.
Avrupa’da damıtmanın başlangıcı 1050-1150 yılları arası kabul edilmektedir. Bu işlemi Avrupalılar, İspanyollar ve Haçlılar aracılığıyla Araplardan öğrenmişlerdir.
Asya anakarasında da alkol üretimi ve damıtmanın 13. yy’da bilindiği belgelerle kanıtlanmıştır.
Damıtma aygıtları önceleri gerçekten çok basit olup, bunlarla alkol derecesini istenildiği ölçüde yükseltebilmek için bir kez damıtma yetersiz kalmıştır.
Günümüzde de bazı damıtık içkilerin üretiminde kullanılan imbikler, bu ilk damıtma aygıtlarının geliştirilmiş şeklidir.
1817’de Pistorius, iki katlı damıtma aygıtını geliştirmiştir. Fransa’da 1813’te sürekli damıtma aygıtı yapılmış ve 1830’dan sonra da İngiltere’de kullanılmaya başlanmıştır.
Son olarak 1880’de Barbet’in sürekli rektifikasyon aygıtını geliştirmesi ve 1901 yılında Young’ın azeotropinin esasını belirlemesi saf alkol üretimini kolaylaştırmıştır.
Hammaddelere göre ispirtoculuğun gelişimi
Şaraptan alkol üretiminden sonra ispirtoculukta öncelikle kullanılan diğer hammadde tahıldır.
Gerçek anlamda tahıl ispirtosu üretiminin başlangıcı 16. yy’ın başları (1507)’dır.
Patates ispirtoculuğunıın başlangıcı ise tahıla oranla oldukça yenidir. Çünkü bir yeni dünya bitkisi olan patates, ancak 16. yy’da Amerika’dan Avrupa’ya getirilmiş ve tarımına başlanmıştır.
Tahıl ispirtoculuğu çoğunlukla kentlerde kurulup gelişirken, patates ispirtoculuğu çiftlik işletmeleri şeklinde kalmıştır.
Günümüzde de önemli bir ispirto hammaddesi olan şeker fabrikasyonu artığı melasın ispirto üretimi için Avrupa’da ilk olarak kullanılması, 19. yy’ın başlarına rastlar.
Alkol fermantasyonundan tarihin çok eski evrelerinde yararlanılmış olmasına ve damıtmanın en geç M.S. 11. yy’da bilinmesine ve uygulanmasına karşın, fermantasyonun biyokimyası 19. yy’a kadar aydınlanamamıştır.
Alkolün önemini artırması, başka üretim yöntemlerinin araştırılmasına neden olmuş ve bunun sonunda sentetik yolla üretim çabaları ortaya çıkmıştır. Bu çalışmalar daha 19. yy’ın başlarında var olmakla birlikte günümüzde alkol üretimi, büyük ölçüde fermantasyon yoluyla olmakladır.
Makalemizi paylaşmayı ve duygularınızı emoji simgeleriyle ifade etmeyi unutmayın 🤗