Yırtık Paraları Değiştirme Ve Tedavülden Kalkan Eski Paralar Hakkında Bilgiler
Dünya’da ki en namussuz şey nedir diye sorsanız, paradır derim. Cepten cebe girer, bir yerde durmaz.
Yine, dünya’da ki en namuslu insanlar kimlerdir diye sorsanız, parasını en çok yanında tutanlardır derim. Kıymetini bilirler.
Tabi yanlış anlamayın. Namus demenin ne demek olduğunu ve zenginliğin namus ile alakalı bir şey olmadığını gayet iyi bilirim. Lakin konumuzun bu olmadığını hatırlatıp demek istediğimi de anladığınızı umarak asıl meseleye geçmek istiyorum.
Bildiğiniz gibi, paraların belli bir vakitleri olur. Zamanı geldiğin de tedavülden kaldırılıp, yerine başka paralar basılır.
Sizlere, geçmiş zamanda tedavülden kalkmış olan eski paraların tarihini anlatacağız. İşte ayrıntılar…
PARANIN SOSYAL VE EKONOMİK OLGUSUNUN OLUŞUM ZAMANI
Para oluşumu, bir yönetim gücünün ekonomik, sosyal ve siyasal bir göstergesidir;
Ekonomik değeri; kulanan toplumun gücünü “sayısal olarak” gösterir, altın, gümüş, bakır, demir değerlerinde yapılabilir, ayrıca kağıt gibi maddelerde kullanılır, zamanımızda çok farklı bilimsel bir seviyeye yükselmiştir.
Sosyal değeri; kullanan toplumun gelişmişlik göstergesidir, para oluşma şekli “sanatsal ve bilimsel bir seviyeyi”de gösterir.
Siyasal göstergesi; üzerindeki turasıdır, yani sayısal değerinin dışındaki “resim yada yazılı olan bilgisi”dir.
OLUŞAN PARANIN DEĞİŞMEDEN TEDAVÜLDE KALMA ZAMANI
Bu süreç parayı kullanan “toplumun önemli bir değişime uğramadığını” gösterir.
PARANIN TEDAVÜLDEN KALKMA ZAMANI
Bu süreçin başlaması toplumda “önemli bir dönüm noktası olduğunu” gösterir.
PARANIN DEĞERSİZ DÖNEMİ
Değişen toplumda eski paranın bir “hükmü yoktur”.
ANTİK DEĞER TAŞIMA DÖNEMİ
Para sedece dönemin alışveriş miktarını / değerini göstermez. Zamanın tarihine şahit olmuştur, bulunduğu dönemin insanlarına ait kültürel bilgileride saklamaktadır. “Zaman ve ele geçen miktarı onun değeri”ni belirler, bu değer sabit olmayıp kişiye göre değişir.
TÜRKİYE CUMHURİYETİNDE BASILAN PARALAR VE TÜRKİYE’NİN İLERLEYİŞİ;
Kuruluş felsefesi; “bozkurt ve kurucu Mustafa Kemal” resimli para.
Bu parada “Türklerin milli tamgası bozkurt ve devlet kurucusu Mustafa Kemal” olarak Türk halkını temsil etmiştir.
Mustafa Kemal sonrası;
Bu para ile hem “milli kuruluş felsefesi olan bozkurt tamgası terk edilmiş” hemde kurucu “Mustafa Kemal’in yerini İsmet İnönü almış”tır.
İsmet İnönü’nün yerine tekrar “Mustafa Kemal” resimli paranın tedavüle girmesi;
Bir muddet sonra tekrar “Mustafa Kemal paranın turasını oluştururken kuruluş felsefesi bozkurt tamgası oluşturulmamış”; burada kuruluş felsefesinin değiştirildiğini fakat kurucu kişinin tamgasının korunduğunu görmekteyiz.
SON YİRMİ YILDAKİ PARANIN VE SİYASETİN DEĞİŞİMİ;
Eski serideki en büyük para 20 bin TL idi.
Yeni seride en büyük para 20 bin TL’nin yerine 100 TL olmuştur.
2002 YILINDA PARADAN SIFIRLAR ATILMIŞ TÜRKİYE CUMHURİYETİNİN EN BÜYÜK PARASI OLAN 20 BİN TÜRK LİRASI, 20 LİRA OLARAK OLUŞTURULMUŞ VE YENİ DEĞİŞİKLİKTE AYRICA 100 TÜRK LİRASI EN BÜYÜK PARA OLARAK TEDAVÜLE GİRMİŞTİR.
Son çıkan seride en büyük para 200 TL olmuştur.
ZAMANIMIZ İTİBARIYLA EN BÜYÜK TÜRK LİRASI OLAN PARA 200 TÜRK LİRASIDIR. HALİYLE PARADAN ATILAN SIFIRLARIN BİR TANESİ ON YILDA TEKRAR PARANIN ÜZERİNE EKLENMİŞTİR.
HALK BU ANİ HARAKETİ SİNDİREMEMİŞ BUGÜN HALA 1 LİRAYA BİR MİLYON DEMEKTEDİR, 200 TÜRK LİRASINA İKİYÜZ MİLYON DEMEKTEDİR.
Türkiyenin bu günkü siyasi tablosundada çok önemli siyasal bir değişim olmuştur.
Bin Türk Lirası Sene 1947, 3. nesil banknotlar tedavülde. Artık kuruş banknot yok ama İnönü devam. Türk parasını basanlara Amerika da eklenmiş. 1 Lira artık basılmıyor, en küçük banknot 2,5 Lira, en büyük 1.000 Lira.
Sene 1952, İnönü bitti, Atatürk, paralara döndü. Artık yavaş yavaş kendi paramızı bile basmaya başladık. 1 Lira tedavülden kalktı. 1.000 TL hala kral.
Sene 1968, artık 2,5 liralık banknot da yok.
Sene 1980. 4. Nesil paralar tedavülde. Türkiye Özal’la tanışıyor. 1.000’lik banknotun en büyük para olarak 50 yıllık saltanatı bitti. Artık 5.000 Lira var.
Sene 1982, yine Özal devri. 5. nesil paralar tedavülde. Artık 10.000 liramız var ve 10 lira bu sene tarih oldu.
Sene 1988, 20.000 TL piyasada, 5,10,20 ve 50 lira artık yok. Sene 1989, artık 20.000 lira da yetmiyor. Ve 50.000 TL. |
Yüzbin Türk Lirası Sene 1991. Gizli şekiller, ışıkta renk değiştiren mürekkepler ve 100.000 TL! 100 ve 500 lira kalkalı 1 sene olmuş. İkiyüzellibin Türk Lirası Sene 1992, alıştık artık her yıl yeni paraya. 250.000 TL piyasada. 60 yıldan sonra, “Mor Binlik” bu sene bitti. Sene 1993, bu yılın parası 500.000 piyasada. Yarım milyonluk banknot! Bir milyon Türk Lirası Sene 1995. “Bunu yapalım mı?” diye düşünmek 1 sene sürdü ama, işte bir milyon’luk banknot!!! 5.000 ve 10.000 liralar daha 10. yıllarını dolduramadan tedavülden kalktılar. Sene 1997. 1.000 lira 60 sene kraldı ama, koca 1.000.000 sadece 2 sene idare edebildi. Sene 1999, yeni milenyum, yeni para. Sıfırlar 7 tane oldu. 50.000 lirayı da kaybettik, 10 yaşındaydı. Sene 2001, malesef on milyon da 2 sene idare edebildi. Artık 20.000.000 var. 100.000 lira da bitti |
Yırtık Paralar (Banknotlar) Nasıl Değiştirilir?
Yırtık ve hasarlı banknotları değiştirmenizin mümkündür. Yazıları okunmayacak durumda olan, üzeri kirlenmiş, boya sıçramış veya yırtılmış paralar, değerleri tespit edilebildiği sürece sağlamları ile değiştirilebilmektedir.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının Türk Parasının İtibarını Koruma Mevzuatı’na göre hasarlı, kopuk ya da zarar görmüş paraları olan kişiler bu paraları değiştirme hakkına sahip. Yırtık paraları değiştirmek için aşağıdaki basamakları takip edebilirsiniz:
Para değişimi için Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’na ya da bu konuyla ilgilenen bankalara gidin.
Para değişimi yapılan gişelerden işlem için numara alıp sıranızı bekleyin.
Sıranız geldiğinde kimliğinizi gişe memuruna verip değişim talebinde bulunun.
Banka görevlisi konuyla ilgili birkaç soru sorup mantıklı cevaplar alması halinde değişim işlemini hızlıca yapacaktır.
Yırtık/Hasarlı Para Değiştirmenin Şartları Neler?
Konuyla ilgilenen bankalar, bazı durumlarda para değişimi yapmaz. Değişimin yapılmadığı istisnai durumlar aşağıdaki gibidir:
Paranın %50’sinden fazlasının kopuk ya da yırtık olması ve kopmuş olan parçanın bulunamaması.
Paranın üstündeki seri numarasının okunmayacak durumda olması.
Paranın yüzeyinin ölçümünde kullanılan “kabarit cetvelindeki” 50 kareyi doldurmaması. (Bu cetvel, dikey ve yatay olarak konumlandırılmış toplam 100 kareden oluşur.)
Para değişimi için belirtilen günlerde başvuru yapmamanız. Bankalar bu işlem için belli günler belirler. Diğer günler talebiniz onaylansa da yeni paranızı hemen alamayabilirsiniz.
Makalemizi paylaşmayı ve duygularınızı emoji simgeleriyle ifade etmeyi unutmayın 🤗